Najbardziej znanym jej wyrazem była działalność Grupy „Zamek”, którą tworzyli zarówno artyści (m.in. Tytus Dzieduszycki, Włodzimierz Borowski, Jerzy Durakiewicz, Jan Ziemski, Przemysław Zwoliński, Krzysztof Kurzątkowski), jaki i krytycy (Wiesław Borowski, Jerzy Ludwiński, Hanna Ptaszkowska).

Wystawa prezentuje twórczość artystów grupy „Zamek” w kontekście sztuki nowoczesnej i w relacji do innych środowisk artystycznych (Grupy Krakowskiej, Grupy 55, Grupy 4F+R) oraz późniejszych eksperymentów konceptualnych prezentowanych w lubelskiej galerii Labirynt.

Artyści związani z grupą „Zamek” poszukiwali właściwości współczesnego stylu, preferując indywidualny gest i abstrakcję niegeometryczną, a także odkrywali nowe jakości obrazu – konkretnego, strukturalnego – układając staranne i ekspresyjne kompozycje z niemalarskich materiałów. Idea obrazu-przedmiotu, opracowanego zróżnicowaną fakturą, pojętego całościowo, ewokującego emocje i oferującego zróżnicowane doświadczenia zmysłowe, zamanifestowała wolność tworzenia jako reakcję na przymus obrazu socrealistycznego. Zarazem wnikliwe studia krytyków publikowane w „Strukturach” usytuowały twórczość zamkowiczów w głównym nurcie europejskiej awangardy. Twórczość artystów lat 50. zapowiadała głębokie przeobrażenia w sztuce lat 60. w kierunku obrazów optycznych i kinetycznych, sztuki environment i procesualnej.

foto: Dorota Awiorko / Muzeum Narodowe w Lublinie

Wystawa przywołuje za pomocą aranżacji – efektu ruchomych kratownic i ścian – fundamentalne założenie malarstwa strukturalnego związane z operowaniem materialną, trójwymiarową formą obrazu-obiektu. Otwarta kompozycja wystawy odpowiada zarówno historycznym uwarunkowaniom eksperymentów wystawienniczych, jak i stanowi tło uwypuklające wciąż aktualny i atrakcyjny język artystyczny ukształtowany przez zamkowiczów.